Knieklachten zijn samen met lage rugklachten, de meest voorkomende pijnklachten bij fietsen. Hoewel je hieruit zou kunnen afleiden dat fietsen ongezond is voor je knieën, is dat echter een misvatting. Fietsen is slechts gering belastend voor je kniegewricht. Zeker als je dit vergelijkt met hardlopen (als je voet de grond raakt wordt 5-7x je eigen lichaamsgewicht opgevangen) en zelfs wandelen (3x je eigen lichaamsgewicht). Knieklachten t.a.v. fietsen liggen bijna altijd buiten de knie, en zijn bijna altijd een overbelastingsklacht. Artrose van een knie, kruisbandletsels, meniscus problematiek, zijn slechts zelden zeer problematisch bij fietsen. Sterker nog, het is vaak onderdeel van je revalidatie. Belangrijk is wel dat er voldoende gewrichtsmobiliteit aanwezig is. Met name de buiging is belangrijk. Je benodigd minimaal 100 graden. Bij knieklachten wordt vaak aan de instelling van de schoenplaatjes gedacht. Dat kan uiteraard een rol spelen, maar meestal is er meer aan de hand.
Bovenkant knieschijf:
Symptomen: De symptomen betreffen een zeurende pijn boven de knieschijf. De pijnklachten zijn meestal bij start merkbaar. Na warming-up verminderen deze. De klachten treden naarmate de belasting langer duurt weer op, of zijn nadien weer aanwezig.
Betroffenstructuur: Het betreft doorgaans de spier/pees verbinding van de quadriceps met de knieschijf. Het gaat hierom de bovenzijde van de knieschijf.
Oorzaken/oplossingen:
De belasting op de spier- en peesstructuren zijn te hoog voor de belastbaarheid. Vaak wordt dit door een ongunstige fietspositie of asymmetrische wijze van fietsen, in de hand gewerkt. Vaak speelt de getraindheid een rol. Deze klacht wordt ook wel eens "Spring Knee" genoemd, daar deze bij recreatieve fietsers vaak na de winterpauze ontstaat. Het weefsel is dan nog niet sterk genoeg voor de belasting. Een asymmetrie kan uitgelokt worden door de fietspositie, maar heeft vaak ook een lichamelijke component als oorzaak.
Onderkant knieschijf:
Symptomen: Het betreft doorgaans een zeurende pijn aan de onderkant van de knieschijf. Meestal is het meest pijnlijkste punt aan het puntige uiteinde aan de onderkant van de knieschijf gelegen. (apex Patella). De pijnklachten zijn meestal bij start merkbaar. Na warming-up verminderen deze. De klachten treden naarmate de belasting langer duurt, weer op. Na de belasting is onderste punt van het bot van de knieschijf vaak nog pijnlijk.
Structuur: De klachten betreft de patella pees. (ligamentum patella) De belasting op deze peestructuur is te hoog voor de belastbaarheid. De aanhechting en/of de pees zelf, kunnen betroffen zijn. Vaak zijn er ook echografische afwijkingen zichtbaar.
Oorzaken/oplossingen:
De klachten ontstaan doordat de belasting hoger is dan de belastbaarheid van de peesstructuur. Vaak spelen een niet adequaat ingestelde fietspositie of een asymmetrische wijze van fietsen een rol. Veel voorkomend is een te laag ingestelde zadelhoogte. Een asymmetrie kan uitgelokt worden door de fietspositie, maar heeft vaak ook een lichamelijke component als oorzaak.
Opletter: deze klachten kunnen in sommige gevallen ook door een iliotibialis frictie syndroom worden veroorzaakt. Zie ook: Knieklachten buitenzijde. Een van de uitlopers van de tractus iliotibialis is met het kapsel en het ligamentum patella verbonden.
Rondom knieschijf
Symptomen: Het betreft een zeurende, soms tot stekend toenemende pijn, rondom de knieschijf. Veelal is er ook pijn onder de oppervlakte van de knieschijf. De start is meestal klachtenvrij. Tijdens fietsen nemen de klachten steeds verder in intensiteit toe. De sterke pijn is meestal vrij snel na stoppen weer verdwenen. Na fietsen kunnen hurken, knielen of trap aflopen, de klachten in lichte mate provoceren.
Structuur: Het betreft een irritatie van de kraakbeenstructuren van de knieschijf en/of femur condylen (bovenbeen). De irritatie ontstaat door verhoogde wrijving tussen deze structuren. De structuren behoren nagenoeg wrijvingsloos over elkaar heen te kunnen bewegen. De achterzijde van de knieschijf heeft een soort van "vin" die tussen de beide femur condylen door loopt. Indien de knieschijf niet correct "spoort" of te veel wrijving ondervindt, ontstaat er irritatie van het kraakbeen.
Oorzaken/oplossingen:
Oorzaken zijn vaak gelegen in een ongunstige ingestelde fietspositie (veelal te laag) of asymmetrische wijze van fietsen. Ook de spierbalans van de quadriceps kan uit balans zijn. Als een zijde, meestal de m. vastus lateralis, harder trekt worden knie en knieschijf niet juist in positie gebracht. Maar let op: spieren raken niet vanzelf uit balans! Myofasciale oorzaken zijn eveneens niet uitgesloten (pijn uit een spier).
Buitenzijde knie:
Symptomen: De klachten uiten zich meestal als een stekende pijn die toeneemt in hevigheid, tot een niveau wordt bereikt waarbij verder fietsen of kracht zetten bijna niet meer mogelijk is. De start is meestal klachtenvrij. De klachten beginnen zeurend en eindigen in stekende pijn aan de buitenzijde van de knie. De pijnplek op de knie is vaak na de belasting nog drukpijnlijk. Bij stoppen met fietsen zijn de klachten bijna direct weg. Vaak zijn deze wel nog door traplopen te provoceren. Incidenteel is er zwelling of warmte waarneembaar.
Betroffen structuur: Het betreft een irritatie van de slijmbeurs die het glijvlak vormt tussen het bot van het meest uitstekende deel van de knie (laterale femur condyl) en de tractus iliotibialis (peesplaat). Irritatie ontstaat door overmatige wrijving.
Oorzaken/oplossingen:
Oorzaken kunnen gelegen zijn in een verhoogde spanning op, of afname van flexibiliteit van de tractus iliotibialis, een ongunstige ingestelde fietspositie (meestal te hoog), of een asymmetrisch bewegingspatroon. De reden voor ontstaan is bijna altijd multifactorieel en ligt bijna nooit in de knie. Goed fysiotherapeutisch onderzoek en evaluatie van de fietspositie zijn belangrijk.
Binnenzijde knie:
Symptomen: Het betreft doorgaans zeurende pijnklachten die tijdens fietsen, aan de binnen/achterkant van de knie. Meestal is er bij de start sprake van stijfheid/spanning in het aangedane gebied welke, na de warming-up verdwijnen. Bij verder belasten kunnen deze weer terugkomen en sterker worden. In sommige gevallen ontstaat er ook een stekende pijn aan de binnenzijde van de knie.
Betroffen structuur:
Het betreft een irritatie van de pezen van de z.g.n. "pes anserinus". Soms kan ook een van de slijmbeurzen tussen de pezen geirriteerd raken. De slijmbeurs is de veroorzaker van de typische stekende pijn.
Oorzaken/oplossing:
De oorzaak is gelegen in het verhoogd belasten van de aanhechting van de pes anserinus. Dit kan gelegen zijn in een overmatige rotatie van de knie tijdens fietsen, een ongunstige ingestelde fietspositie, of asymmetrische wijze van fietsen (welke ook de overmatige rotatie van de knie in de hand werkt). Indien er ook regelmatig sprake is van kramp van de hamstrings, is het zinvol ook eens naar de zadelhoogte te kijken.
Achterzijde knie (knieholte):
Symptomen:
Zeurende pijn in het midden van de knieholte. Veelvuldig is een verdikking waarneembaar. De maximale buiging van de knie is vaak beperkt, waardoor op de hurken zitten moeilijk of niet mogelijk is. Incidenteel is ook de maximale strekking van de knie pijnlijk en beperkt. De klachten ontstaan doorgaans tijdens fietsen en zijn nadien nog steeds waarneembaar tijdens andere activiteiten. Zo kan lopen na fietsen eveneens provocerend zijn voor de klachten.
Betroffen structuur:
Het betreft een hypertonie (verhoogde spanning) van de m. Plantaris. Deze spier is aan de buitenzijde, boven het kniegewricht in de knieholte bevestigd en loopt via een lange pees naar de achter/binnenzijde van de hiel. Hierdoor heeft de spier zowel een functie in de knie alsook in de enkel/voet. Vaak is daarom actief buigen van de knie (of afremmen van de strekking) of strekken van de enkel (of remmen van de buiging) provocerend voor de klachten.
Oorzaken/oplossingen:
De oorzaak is gelegen in een overbelasting van de m. plantaris. Zowel een te hoge als een te lage zadel positie kan de klachten uitlokken. Tevens kan een afwijkende biomechanica van de bewegingsketen een oorzaak van de klachten zijn. Belangrijk is de oorzaak van deze te achterhalen en op te lossen. Naast afwijkingen veroorzaakt door verschil in bewegen van heup, lage rug of SI-gewrichten (al dan niet musculair/fasciaal veroorzaakt), kan ook overmatige pronatie van de voet een rolspelen in het ontstaan van de klachten. Zooltjes en bijstelling van de schoenplaatjes kunnen hierdoor eveneens een mogelijke oplossing bieden.
